De verloren man
Het was vorige maand Movember en dat betekende veel geld vragende mannen met een dikke snor. Waar voorgaande jaren de focus lag op de bewustwording van prostaat- en teelbalkanker, daar lag dit jaar de nadruk vooral op de mentale gezondheid van de man. Een zeer belangrijk onderwerp waar naar mijn mening in de mainstream media te weinig aandacht voor is geweest. Er heerst namelijk onder veel mannen een sentiment van verlorenheid. De symptomen hiervan uiten zich - zoals zo vaak bij mentale problemen- ook maatschappelijk.
Wellicht komen de namen Jordan Peterson of Andrew Tate u bekend voor. Zo niet dan bent u hoogstwaarschijnlijk geen man tussen de 16 en de 30. Deze doelgroep kon een lange tijd niet om deze twee mannen heen. Je hoefde maar je YouTube, Instagram of Tiktok te openen of het algoritme had alweer wat voor je klaarliggen. Ik kan dus veiligstellen dat Jordan Peterson en Andrew Tate opvallend populair zijn onder deze doelgroep. Blijkbaar verkondigen zij iets waar veel jonge mannen zich mee kunnen identificeren. De controversiële uitspraken van Andrew Tate in combinatie met zijn grote invloed op jonge mannen was voor sociale media genoeg reden om hem te bannen. De discussie of dat de juiste aanpak is laat ik hier verder buiten beschouwing. Veel relevanter is namelijk de vraag hoe het kan dat figuren zoals Jordan Peterson en Andrew Tate, die voor zoveel ophef zorgen, doorgaans miljoenen jonge mannen bereiken met hun boodschap. Behalve de invloed van het algoritme speelt daarbij ook nog iets anders: ze spelen in op het onbesproken, maar breed gedeelde sentiment onder miljoenen (veelal jonge) mannen.
In zowel de content van Jordan Peterson als Andrew Tate staan onderwerpen zoals depressie, zingeving, verantwoordelijkheid en competentie onder jonge mannen centraal. Het gaat op deze gebieden blijkbaar niet goed met de jonge generatie mannen. Maar ze doen meer, ze leggen de controversiële link tussen de maatschappelijke onderdrukking van mannelijkheid en de mentale problemen van mannen. Sterker nog, ze veronderstellen dat zingeving onder mannen alleen kan worden hersteld door terug te vallen op die oude vertrouwde mannelijkheid. Dit gedachtegoed is ook wijd verspreid onder diverse extreemrechtse populistische groeperingen in de VS en daarbuiten. Jordan Peterson & co spelen daarmee niet alleen in op dit sentiment van verloren zijn, maar hun oplossing illustreert juist de foute denkwijze die verantwoordelijk is voor dit sentiment.
Het klopt dat de verdringing van de mannelijkheid gepaard ging met de verdringing van de genderrollen in het algemeen. Dit was nou eenmaal nodig voor de emancipatie van de vrouw die zich in het nauw gedrukt voelde door die genderrollen. Dit was een bittere pil voor de man die zijn identiteit juist vond in zijn mannelijkheid. Mannelijkheid die slechts waarde kreeg door de maatschappelijk toegewezen genderrollen. Waar de man vroeger zijn houvast kon vinden in de beschermer en het zelfstandig provider zijn van het gezin, daar is hij nu niets meer dan zichzelf. Hier ontstaat het confronterend ongemak, want wat blijkt? De man kent zichzelf na al die tijd nog steeds niet. Met de nadruk op ‘na al die tijd’, want terwijl de man steeds meer zijn dominante genderrol in de wereld verloor en daarmee (een deel van) zijn identiteit, is het de geëmancipeerde vrouw wel gelukt haarzelf te vinden buiten de genderrollen om. Menig feminist heeft vroeger bewust afstand moeten doen van een deel van haar identiteit die gevormd was door de heersende onderdrukkende genderrol. Hierdoor heeft de vrouw keer op keer ondervonden dat al het zogenaamd mannelijke, ook mogelijk was voor haar. En de man? Die bleef achter, verloren in een geëmancipeerde wereld.
In deze huidige wereld heeft de mannelijkheid geen waarde meer en dit ervaren veel mannen als onderdrukkend omdat de meeste mannen hun (eigen)waarde blijven zoeken in die mannelijkheid. Dat is waarom bijvoorbeeld Jordan Peterson pleit voor het belang van ‘de’ genderrol voor de man. Een kortzichtig pleidooi dat louter lijkt ingegeven door heimwee en weemoed, want het argument dat de mannelijkheid intrinsiek verbonden is aan de man, is sinds de emancipatie van de vrouw aantoonbaar weerlegt. Het is daarom hoog tijd dat de man een voorbeeld neemt aan de geëmancipeerde vrouw door afscheid te nemen van een deel van zijn identiteit en op zoek te gaan naar identiteit buiten genderrollen. De overtuiging dat identiteit (via genderrollen) verbonden is aan het geslacht is een oude mythe die nog na-ijlt in een achterhaalde genderrol-lijdende samenleving. Zolang de man zijn identiteit hierin zoekt, zal hij zich verloren blijven voelen.
05-12-22